VOORWOORD VAN DE SCHRIJVER

Amsterdam, 17 mei 2024

L’art pour l’espoir

Middels deze website wil ik graag alles wat ik weet over het Europese volkspoppentheater en over de poppenkast van Jan Klaassen en Katrijn delen met geïnteresseerden. Daarmee vertel ik niet alleen mijn eigen verhaal, maar borg daarmee ook enigszins de nalatenschap van Hetty Paërl (1931-2020) en Otto van der Mieden (1945-2024).

De foto van mijn lieve vriendin Hetty Paërl hieronder is vlak voor haar dood (28 mei 2020) op mijn verzoek door Egon Adel gemaakt.

Hetty Paërl heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar Jan Klaassen en Pulcinella en hier veel over gepubliceerd (zie onder andere onder het kopje ‘HET EUROPESE VOLKSPOPPENTHEATER’). Otto van der Mieden was directeur-conservator van het Poppenspe(e)lmuseum te Vorchten en heeft zijn enorme collectie zorgvuldig en nauwgezet gedocumenteerd. Zie: Poppenspelmuseum Bibliotheek

Memento Mori houtsnede door Alexander Mair c. 1605

Naast dat ik schrijf over het Europese volkspoppentheater en de poppenkast van Jan Klaassen, wil ik iedereen meenemen op mijn reis en in mijn zoektocht naar hoe ik mij, als nieuwsgierig, maatschappelijk betrokken, maatschappijkritisch en ook sterfelijk mens, verhoud tot de poppenkastfiguren waarover ik schrijf en hun verbinding met de actualiteit en tegelijkertijd met het tijdloze, met de ‘gekende’ wereld als dimensie en wat er mogelijkerwijs is aan gene zijde.

De Nachtmerrie van Jan Klaassen – Hetty Paërl (1932-2020)

Wat betekent dit voor de hedendaagse Jan Klaassen en Katrijn en hun buitenlandse soortgenoten? Wat is volgens mij de gelaagdheid en diepere betekenis van de poppenkast in relatie tot de mens en actualiteit? Wat is de opdracht van elke poppenspeler, die zich bezighoudt met de poppenkast van Jan Klaassen en Kartrijn? Welk verhaal wil je vertellen en met welk middel? Als poppenspeler moet je er in elk geval goed over nadenken of jouw Jan Klaassen inwisselbaar is voor een ander poppetje in jouw verhaal. Is dat het geval, dan kun je beter een eigen en oorspronkelijk personage proberen te creëren en daarmee handelen vanuit zelfrespect en respect voor het personage van Jan Klaassen. Het gaat om persoonlijke integriteit, urgentie, creativiteit, originaliteit, artisticiteit en uniciteit. Waarom ben je anders poppenspeler geworden? De poppenkast van Jan Klaassen en Katrijn is géén kinderspel!

Voor het ten tonele voeren van Jan Klaassen en Katrijn moet er een grote maatschappelijke en intrinsieke noodzaak zijn. Van het grootste belang is het om loyaal te zijn aan jezelf verbonden met het ware Jan Klaassenspel in relatie tot de actualiteit en in strijd voor een eerlijkere en daardoor betere wereld. Jan Klaassen en Katrijn nemen het in hun gevecht tegen machtsmisbruikers en zakkenvullers altijd op voor de zwakkeren!

Met Jan Klaassen en Katrijn Pieters in de opslag- en repetitieruimte van Pantijn Poppentheater in de Sint Pieterspoortsteeg te Amsterdam (1993). (Foto: Jean van Lingen)

Van wezenlijk belang ook is dat je als poppenspeler weet waar jouw personages vandaan komen en waar ze naartoe gaan. Dit geldt op de eerste plaats voor Jan Klaassen als jij deze ziet als jouw eigentijdse alterego. Het past dan niet om deze figuur meer dan een eeuw of zelfs eeuwen terug te zetten in de tijd en daarmee elke verbinding met je echte zelf in het hier en nu, de actualiteit en je publiek door te snijden en zelfs te ontkennen. Dan speel je feitelijk een plat historisch stukje poppenkast met een inhoud die er voor deze tijd weinig tot niet toe doet en eerder thuishoort in een museum. De poppenkast als anachronisme.

Dan zijn er helaas ook nog genoeg amateuristische poppenspelers, die hun poppen een oppervlakkig, zogenaamd grappig neptaaltje laten spreken, vol van sleets woordgebruik, flauwe grappen, stereotiepen, clichés, vooroordelen, seksisme en alledaags racisme. Dat is onwenselijk en zelfs gevaarlijk. Daarmee houd je het patriarchaat en de witte dominantie in stand als heersende norm en communiceer je met jouw publiek van jong en oud dat al die discriminerende uitingen normaal zijn. Het meest schadelijk natuurlijk voor jonge en makkelijk beïnvloedbare kinderen. Zeker waar je ze heel eenvoudig mee kunt laten schreeuwen, zonder dat ze echt beseffen waar het om gaat. In verkeerde handen is dit helemaal gevaarlijk. Dat hebben we helaas kunnen zien in Nazi-Duitsland waar Kasperle (de Duitse equivalent van Jan Klaassen) werd ingezet voor antisemitische Nazipropaganda en giftige indoctrinatie.

Steeds meer mensen luisteren anno 2024 naar de valse en populistische belofte van Geert Wilders. Een belofte zonder visie, maar wel een van uitsluiting en ontmenselijkende criminalisering van islamitische Nederlanders en mensen die oorlog en armoede ontvluchten en hier een veilig heenkomen zoeken. Een belofte die ondermijning van onze veilige en vrije democratische rechtsstaat inhoudt. Rechtsextremisme mogen we nooit normaliseren en moeten we overal waar mogelijk bestrijden. Jan Klaassen en Katrijn kunnen daar een belangrijke bijdrage aan leveren. Zij moeten actief met hun publiek communiceren dat in Nederland iedereen meetelt en dat we er gezamenlijk voor moeten zorgdragen dat elke mens mee kan en mag doen. Te beginnen bij de poppenkast! Laten we met z’n allen waarschuwen voor het racistisch en fascistisch gevaar en uit volle borst roepen: ‘ACHTER JE!’

Wim Kerkhove ©

Een volk dat voor tirannen zwicht

Allen, die hier tesamen zijn,
de levenden, de doden,
de handbreed, die ons scheidt, is klein,
wij zijn tesamen ontboden voor het gericht …

Gedenk de liefste, die hier ligt,
de broeder, vrind of vader,
maar gun Uw ogen wijder zicht,
aanzie het land en alle mens tegader,
hoor dit bericht:

Wij staan tesaam voor het gericht
voor goed of kwaad te kiezen,
een volk dat voor tirannen zwicht,
zal meer dan lijf en goed verliezen,
dan dooft het licht.

(Hendrik Mattheus van Randwijk, 1906-1966,
dichter, prozaschrijver, verzetsheld, journalist)

‘THE GREAT DICTATOR’ BY CHARLIE CHAPLIN

In deze film uit 1940 laat Charlie Chaplin overtuigend en op meesterlijke wijze zien hoe je satirische slapstick maatschappijkritisch en activistisch in kunt zetten tégen fascisme en vóór wereldvrede.

THE GREAT DICTATOR – LAST SPEACH, CHARLIE CHAPLIN

TITELS VAN ALLE PAGINA’S IN VOORBEREIDING

Hieronder een flink aantal titels van pagina’s waaraan ik zo nu en dan werk. Bij voldoende aanvangscontent publiceer ik een pagina alvast en geef aan waar het verder naartoe lijkt te gaan. 

JULIUS CEASAR, WILLIAM SHAKESPEARE

Ceasar: ‘Et tu Brute, tu quoque fili mi?’

JULIUS CEASAR, WILLIAM SHAKESPEARE

WIM EN ZIJN POPPENKAST, JAN VAN MAASDIJK

TWEE KOFFERS EN EEN WASZAK, WIM KERKHOVE

DAGBOEK VAN EEN MOORDENAAR, WIM KERKHOVE

DE MOORDENAARS VAN JAN KLAASSEN, WIM KERKHOVE

HET SCHELLINKJE OFTEWEL DE ENGELENBAK, WIM KERKHOVE

DAGBOEK VAN EEN POPPENSPELER, WIM KERKHOVE

OP ZOEK NAAR JAN KLAASSEN, WIM KERKHOVE

DE NIET BEGREPEN GELAAGDHEID VAN DE POPPENKAST VAN JAN KLAASSEN EN KATRIJN PIETERS – OVER DE ZOGENAAMDE ‘FLAT CHARACTERS’ EN ‘ROUND CHARACTERS’ – DE ONTWIKKELING ZIT IN DE TRAGIKOMISCHE INTERACTIE TUSSEN DE VERSCHILLENDE ARCHETYPISCHE PERSONAGES, DIE ELK OP ZICH EEN FACET ZIJN VAN DE MENS IN INNERLIJKE STRIJD MET ZICHZELF, UITMONDEND IN EEN CATHARSIS, WIM KERKHOVE

DE DUVELSHOEK, WIM KERKHOVE

EEN OUDE TRADITIE KRIJGT NIEUWE INHOUD, HETTY PAËRL

HET OVERWINNEN VAN DE DOOD, WIM KERKHOVE

EIGENTIJDSE INHOUD EN NIEUWE VORMEN, WIM KERKHOVE

DE BEWOGEN POPPENSPELER, WIM KERKHOVE

SLAPSTICK EN ACTIVISME, WIM KERKHOVE

DE ANTWERPSE POESJENELLEN, WIM KERKHOVE

DE GENTSE PIERKE, WIM KERKHOVE

LOWIE DE LAPKESDIEF, WIM KERKHOVE

DE POPPENKAST ALS ANACHRONISME, WIM KERKHOVE

CHARLATAN, ZADIE SMITH

LE TARTUFFE OU L’IMPOSTEUR (TARTUFFE), MOLIÈRE

LE MISANTHROPE, MOLIÈRE

CLOWN MET TE GROTE SCHOENEN, WIM KERKHOVE

PIERROT, HARLEQUINO EN COLOMBINE, WIM KERKHOVE

DE ZIEL VAN PULCINELLA GESMOORD, WIM KERKHOVE

CATHARSIS, WIM KERKHOVE

‘ACHTER JE!’, WIM KERKHOVE

VOOR DUVEL EN DOOD, WIM KERKHOVE

HET IS KOUD IN DE HEL, WIM KERKHOVE

PANTIJN POPPENTHEATER, WIM KERKHOVE

MUZIEKPOPPENTHEATER PANTIJN, WIM KERKHOVE

SLOOPHAMER BV, WIM KERKHOVE, KLAAS BAKKER, SJOERD KUIJPER, JAN GOES, FEIKE BOSCHMA EN JAN NELISSEN

JAN LET OP, WIM KERKHOVE EN KLAAS BAKKER

DE POPPEN VAN JANUS CABALT, FEIKE BOSCHMA, KLAAS BAKKER EN WIM KERKHOVE

FEEST VOOR IEDEREEN, WIM KERKHOVE, KLAAS BAKKER, RUFUS COLLINS EN HENK TJON

GLOBETROTTER – DE WERELD SPRINGT OP KRUKKEN, WIM KERKHOVE, RUFUS COLLINS, HENK TJON EN KLAAS BOSCHMA

SANTEKWANT, WIM KERKHOVE EN RUFUS COLLINS

HET LEVEN VAN JAN KLAASSEN, WIM KERKHOVE EN FEIKE BOSCHMA

DANSENDE DOOD, WIM KERKHOVE EN FEIKE BOSCHMA

CIRQUE DES ÉTOILES, WIM KERKHOVE EN FEIKE BOSCHMA

BROOD EN OUDE KLARE, WIM KERKHOVE

DE MAN MET DE POPPENKAST, WIM KERKHOVE

MET DE POPPENKAST OP REIS, CHR. VAN ABKOUDE

DE GEBOORTE VAN JAN KLAASSEN, J.J. KLANT

JAN KLAASSEN KIJK UIT, ANNE DE VRIES EN A.M. KOPPEJAN

THE TRAGICAL COMEDY OR COMICAL TRADEGY OF PUNCH AND JUDY, WITH ILLUSTRATIONS BY GEORGE CRUIKSHANK

CULTUREELFRONT OVER POLITIEK THEATER, WIM KERKHOVE

FILMSCHRIFT SKRIEN OVER BRECHT, BERT HOGENKAMP

ABOUT THE BREAD AND PUPPETTHEATRE, WIM KERKHOVE

PUNS AND DOEDIE, GARY FRIEDMAN

PUPPETS AGAINST AIDS, GARY FRIEDMAN

PUNK AND JUDY, NIK PALMER AND LYNNE PORTER

WAYANGSPEL ALS VOORLICHTINGSMIDDEL EN PROTEST, WIM KERKHOVE

POPPENSPE(E)LMUSEUM VORCHTEN, WIM KERKHOVE

JAN KLAASSEN MUSEUM AMSTERDAM, WIM KERKHOVE

JAN KLAASSEN DOOD EN BEGRAVEN, WIM KERKHOVE

DE DOOD ONTSPRONGEN, WIM KERKHOVE

WAT HEB OME EEN RARE LUCHT BIJ ZICH, WIM KERKHOVE

WAAROM GEEN POPPEN EN MODE IN MUSEUM, WIM KERKHOVE

DE VERHALENMAN VAN OOST, WIM KERKHOVE

DE WEDEROPSTANDING VAN JUDAS IKARIOS, WIM KERKHOVE

JAN KLAASSEN EN DE TERE KINDERZIEL, WIM KERKHOVE

DE INFANTILISERING VAN JAN KLAASSEN, WIM KERKHOVE

DE TELOORGANG VAN HET VOLKSPOPPENTHEATER, WIM KERKHOVE

MAATSCHAPPELIJKE BETROKKENHEID, WIM KERKHOVE

UTOPISCH WERELDBEELD, WIM KERKHOVE

SPEL EN SAMENLEVING, WIM KERKHOVE

HET CREATIEVE PROCES, WIM KERKHOVE

MAATSCHAPPIJKRITISCH POPPENTHEATER, WIM KERKHOVE

ANTISEMITISME IN HET VOLKSPOPPENTHEATER, WIM KERKHOVE

KASPERLE IN HANDEN VAN DE NAZI’S, WIM KERKHOVE

JAN KLAASSEN EN HET PATRIARCHAAT, WIM KERKHOVE

JAN KLAASSEN EN FEMINISME, WIM KERKHOVE

DE GEBOORTE VAN KATRIJN PIETERS, WIM KERKHOVE

HET HUWELIJK VAN KATRIJN PIETERS EN JAN KLAASSEN, WIM KERKHOVE

KATRIJN PIETERS WIL SCHEIDEN, WIM KERKHOVE

KATRIJN PIETERS LACHT ZICH EEN BULT, WIM KERKHOVE

DE ZOETE WRAAK VAN KATRIJN PIETERS, WIM KERKHOVE

DE POPPENKAST VAN KATRIJN PIETERS, WIM KERKHOVE

DE BABY VAN KATRIJN PIETERS, WIM KERKHOVE

JAN KLAASSEN VOOR DE RECHTER, WIM KERKHOVE

JAN KLAASSEN EN RACISME, WIM KERKHOVE

JAN KLAASSEN DE TROMPETTER, WIM KERKHOVE

DE BEUL VAN HAARLEM, WIM KERKHOVE

JAN KLAASSEN, DOOD EN DUIVEL, WIM KERKHOVE

DOODGRAVERS VAN HET AFGEBRANDE DORP, WIM KERKHOVE

DE KERREMIS IS BEGONNEN, WIM KERKHOVE

OVER DE STYX, MARK PIETERS EN PATRICK DE RYNCK

JAN KLAASSEN AAN GENE ZIJDE, WIM KERKHOVE

DE TRANSCENDENTE JAN KLAASSEN, WIM KERKHOVE

OVER DE DOOD EN WEER TERUG, FEIKE BOSCHMA

OM DE DOOIE DOOD, WIM KERKHOVE

HET LIED VAN PIERLALA, LUC. WILLINK

SJAKOO, DICK VAN DEN HEUVEL

DAMESVOETBAL, SYMPOSIUM NEDERLANDSE KATHOLIEKE SPORTFEDERATIE 17 MAART 1973

DE ONONTKOOMBARE DOOD, WIM KERKHOVE

HET EINDE VAN JAN KLAASSEN, WIM KERKHOVE

DE DOOD ALS BRON VAN LEVEN, WIM KERKHOVE

HET MEISJE EN DE DOOD, WIM KERKHOVE

DE DODENDANS IN DE KUNST, WIM KERKHOVE

DE POPPENKAST IN GEDICHTEN, WIM KERKHOVE

TUSSEN STILSTAND EN BEWEGING, WIM KERKHOVE

POPPEN BEWEGEN DE SPELER, WIM KERKHOVE

OP STERVEN NA DOOD, WIM KERKHOVE

DE VITALITEIT VAN JAN KLAASSEN, WIM KERKHOVE

TUINMAN VAN DE DOOD, WIM KERKHOVE

HET LANGZAME VERVAL, WIM KERKHOVE

IN DE GROEVEN VAN DE TIJD, WIM KERKHOVE

ZANDLOPER EN ZEIS, WIM KERKHOVE

DOOD VAN EEN POPPENSPELER, WIM KERKHOVE

ARCHETYPEN, CARL GUSTAF JUNG

DE LIEFDE VAN DE ZEVEN POPPEN, PAUL GALLICO

LINKE LOETJE, REG SMYTHE

ALLEDAAGS RACISME, PHILOMENA ESSED

SOUL ON ICE, ELDRIDGE CLEAVER

HOE DUUR WAS DE SUIKER, CYNTHIA MCLEOD

WIJ SLAVEN VAN SURINAME, ANTON DE KOM

THE WAVES (DE GOLVEN), VIRGINIA WOOLF

DE GESCHIEDENIS VAN DE COMMEDIA DELL’ARTE, R.L. ERENSTEIN

JAN KLAASZEN EN ANDERE KLUCHTEN, ARNOLD ISING

DOOPCEEL VAN JAN CLAESZEN, WIM MEILLINK

JAN KLAASSEN IS IN HET LAND, HETTY PAËRL

HEEREKRINTJES: OVER JAN KLAASSEN EN KATRIJN EN HUN BUITENLANDSESOORTGENOTEN, HETTY PAËRL

TEGEN HET DECOR VAN DE ROKENDE VESUVIUS, HETTY PAËRL

PULCINELLA – HET MYSTERIEUZE SPIEGELBEELD VAN DE MENS, HETTY PAËRL

CURRICULUM VITAE HETTY PAËRL, OTTO VAN DER MIEDEN

RUTAS DE POLICHINELA (TÍTRES Y CIUDADES DE EUROPA), TONI RUMBAU

MUZIEK VOOR DE POPPENKAST, KLAAS BAKKER

VAN THEATER PANTIJN TOT TORPEDO THEATER, WIM KERKHOVE

JAN KLAASSEN ACADEMIE, WIM KERKHOVE

EEN HBO-OPLEIDING VOOR POPPEN- EN OBJECTTHEATER, WIM KERKHOVE

AMSTELVEENSE DRAMATURGIE, PIETER VRIJMAN

EEN THEATERGESCHIEDENIS DER NEDERLANDEN, R.L. ERENSTEIN

OVER PLANKEN, DOOR ZAND EN ZAAGSEL ….. EEN WEG, HENK ABBING

THE ART OF HUNGER, PAUL AUSTER

TO TELL A STORY IS TO LOSE IT – OVER EDMOND JABÈS: SCHRIJVERSCHAP EN BALLINGSCHAP, JOKE J. HERMSEN

DON QUICHOT, MIGUEL DE CERVANTES

DE CIRCUSCLOWN, STANS LUTZ

SPEEL DE CLOWN (HET ANDERE LEVEN VAN DORUS ALIAS TOM MANDERS), ROLF BOOST

HUMOR EN DWAZEN, C.P. EPSKAMP

DE DRIE DWAZEN UIT HET WESTEN, LIDY NOORDSTAR

SOCIOLOGIE VAN DE ZOTHEID, A.C. ZIJDERVELD

DAS LACHEN, HENRI BERGSON

DER WITZ, LUTZ RÖHRICH

PLAYING WITH PUNCH, TRANSCRIPTIE MR. PAYNE COLLIER AND HISTORICAL NOTES BY FRANK BAKER

FEIKE BOSCHMA – EEN LEVEN AAN DRAADJES, HANNY ALKEMA

THE TRAGICAL HISTORY OF THE LIFE AND DEATH OF DOCTOR FAUSTUS, CHRISTOPHER MARLOWE

VAN DEN VOS REINAERDE, WILLEM DIE MADOCKE MAECTE

MARIKEN VAN NIMIEUGHEN, VERTALERS: CEES VAN DER PLUIM, HESSEL ADEMA, CISKA BAAR

DE RAMPZALIGE KAPROEN, STEIN STREUVELS

TUSSEN STILSTAND EN BEWEGING, WIM KERKHOVE

DE ESTHETISCHE ILLUSIE, ERNST KRIS

HOMO LUDENS, JOHAN HUIZINGA

DE SPELENDE MENS, PRANA (TIJDSCHRIFT)

HELDENSAGE, HENRIËTTE ROLAND HOLST VAN DER SCHALK

HET THEATER, DE BRIEF EN DE WAARHEID, HARRY MULISCH

DE ONVOLMAAKTE MAATSCHAPPIJ, MILOVAN DJILAS

ENTRÉES CLOWNESQUE, TRISTAN REMY

PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR TONEELSPELERS, MELISSA BRUDER EN ANDEREN

TONEELSPELEN, G.A. BREDERO

TONEELSPELEN, FRANK ARNOLDI

SPEL EN WERKELIJKHEID, WIM KERKHOVE

INPROVISATION FOR THE THEATER, VIOLA SPOLIN

NU BEN IK ALLEEN, HANNA OBERMAN EN ROB KLINKENBERG

THEATER IN GEBRUIK, HANS VAN DAM

THEATER I, PETER HANDKE

THEATER II, PETER HANKE

LESSEN IN REGIE, SERGEJ EISENSTEIN

STANISLAVSKI AN INTRODUCTION – THE SYSTEM – , JEAN BENEDETTI

AN ACTOR PREPARES, KONSTANTIN STANISLAVSKI

LESSEN VOOR ACTEURS, KONSTANTIN STANISLAVSKI

NAAR EEN SOBER THEATER, JERZY GROTOWSKI

DE TOVERBERG, THOMAS MANN

TIJL UILENSPIEGEL, CHARLES DE COSTER

LOF DER ZOTHEID, DESIDERIUS ERASMUS

DE MENSHEID ZIJ GEPREZEN (LOF DER ZOTHEID 2001), ARNON GRUNBERG

AGITPROP THEATER, WIM KERKHOVE

TROMMELEN IN DE NACHT, BERTOLT BRECHT

VERTELLINGEN OVER MENEER K., BERTOLT BRECHT

AUFSTIEG UND FALL DER STADT MAHAGONNY, KURT WEIL

HET EPISCH THEATER VAN BERTOLT BRECHT, WIM KERKHOVE

BERTOLT BRECHT – TEATEREKSPERIMENT EN POLITIEK, WIM NOTENBOOM EN JACQ FIRMIN VOGELAAR

DE HEILIGE JOHANNA VAN DE SLACHTHUIZEN, BERTOLT BRECHT

MIJNHEER PUNTILA EN ZIJN KNECHT MATTI, BERTOLT BRECHT

DE GEWEREN VAN VROUW CARRAR, BERTOLT BRECHT

DREIGROSCHENOPER (DRIESTUIVERSOPERA), BERTOLT BRECHT

DRIESTUIVERPROCES, BERTOLT BRECHT

THE BEGGAR’S OPERA, JOHN GAY

ZIJ STONDEN OP – PERSPECTIEVEN VOOR WERELDBURGERS IN DE 21E EEUW, DAVID ADAMS

POLITIEK THEATER IN DE JAREN 70 EN 80 VAN DE TWINTIGSTE EEUW, WIM KERKHOVE

KOLLEKTIEF INTERNATIONALE NIEUWE SCÈNE – MISTERO BUFFO, DARIO FO

KOLLEKTIEF INTERNATIONALE NIEUWE SCÈNE, BALLADE VOOR GROTE EN KLEINE POPPEN, DARIO FO

KOLLEKTIEF INTERNATIONALE NIEUWE SCÈNE – HARLEKIJN NOCH KNECHT NOCH MEESTER, ARTURO CORSO

KOLLEKTIEF INTERNATIONALE NIEUWE SCÈNE, LIEDEREN EN BALLADES, HILDE UITERLINDEN EN ANDEREN

HET THEATER VAN DE NIEUWE ORDE: EEN ONDERZOEK NAAR HET DRAMA VAN NEDERLANDSE NATIONAALSOCIALISTEN, AD VAN DER LOGT

VOLK IN VERDRUKKING EN VERZET, J.W. RENGELINK EN I. MUG

VAN DOLLE DINSDAG TOT BEVRIJDING, CH. WHITING EN W. TREES

WOYZECK, GEORG BÜCHNER

DER BUS NACH DACHAU, DE WARME WINKEL

OORLOG ZONDER VRIENDEN, EVERT HARTMAN

DE POPPENSPELER VAN WARSCHAU, EVA WEAVER

DANSERES ZONDER BENEN, CLARA ASSCHER-PINKHOF

DE ZAAK 40/61 – OVER HET PROCES TEGEN DE NAZI ADOLF EICHMANN, HARRY MULISCH

RECHTER EN BEUL, WIM KERKHOVE

DE GODDELIJKE KOMEDIE (LA DIVINA COMMEDIA), ALIGHIERI DANTE

DE JUDASKUS, KENNETH R. TIMMERMANS

DE ONVERMIJDELIJKHEID VAN EEN NIEUWE WERELDOORLOG, INGO PIEPERS

EN ALLE ANGST VOORBIJ – LIEDEREN OM VREDE, JAN MARTEN DE VRIES

KUNST EN ACTIVISME NU, WIM KERKHOVE

ACHT MILJARD MENSEN, WIM KERKHOVE

DE MENSHEID ZIJ GEPREZEN, ARNON GRUNBERG

WERELD ZONDER GRENZEN, SYBOUT JAGER

LYSISTRATE, ARISTOPHANES

OORLOG EN VREDE, LEV TOLSTOJ

OVER OORLOG EN VREDE, PROF. MR. B.V.A. RÖLING

GLOBAL CLOWNS FOR GLOBAL PEACE, RENÉ KRES

VROUWEN VOOR VREDE, WIM KERKHOVE

INTERNATIONALE SOLIDARITEIT EN WERELDVREDE, WIM KERKHOVE

LIEDTEKST DE INTERNATIONALE

Ontwaakt, verdoemde in hongers sfeer!
Reedlijk willen stroomt over de aarde
En die stroom rijst al meer en meer.
Sterft, gij oude vormen en gedachten!
Slaafgeboornen,ontwaakt,ontwaakt!
De wereld steunt op nieuwe krachten,
Begeerte heeft ons aangeraakt!

Makkers, ten laatste male,
Tot den strijd ons geschaard,
en D’Internationale
Zal morgen heersen op aard.

De staat verdrukt, de wet is logen,
De rijkaard leeft zelfzuchtig voort;
Tot ‘t merg en been wordt d’ arme uitgezogen
En zijn recht is een ijdel woord
Wij zijn het moe naar andrer wil te leven;
Broeders hoort hoe gelijkheid spreekt:
Geen recht, waar plicht is opgeheven,
Geen plicht, leert zij, waar recht ontbreekt.

Makkers, ten laatste male,
Tot den strijd ons geschaard,
en D’Internationale
Zal morgen heersen op aard.

De heerschers door duivelse listen
Bedwelmen ons met bloedigen damp.
Broeders, strijdt niet meer voor andrer twisten,
Breekt de rijen! Hier is uw kamp!
Gij die ons tot helden wilt maken,
O, barbaren, denkt wat ge doet;
Wij hebben waap’nen hen te raken,
Die dorstig schijnen naar ons bloed.

Makkers, ten laatste male,
Tot den strijd ons geschaard,
en D’Internationale
Zal morgen heersen op aard.

Tekst van Eugène Potier (1816-1887) – Vertaling Henriette Roland Holst (1869-1952)

SOLIDARITEITSLIED

Voorwaarts en niet vergeten waaruit onze kracht bestaat bij honger en bij eten. Voorwaarts en niet vergeten: de solidariteit!

Alle volken van de aarde, strijdt nu samen, zij aan zij. ’t Kapitaal heeft dan geen waarde in de nieuwe maatschappij!

Voorwaarts en niet vergeten waaruit onze kracht bestaat bij honger en bij eten. Voorwaarts en niet vergeten: de solidariteit!

Willen wij dat snel bereiken, sluit je aan aan onze kant. Wie niet strijdt met zijn gelijken laat de macht in vreemde hand.

Voorwaarts en niet vergeten waaruit onze kracht bestaat bij honger en bij eten. Voorwaarts en niet vergeten: de solidariteit!

Sla de grote monopolies alle wapens uit de hand. Onze winst is hun verlies, alles wordt door ons bemand.

Voorwaarts en niet vergeten waaruit onze kracht bestaat bij honger en bij eten. Voorwaarts en niet vergeten: de solidariteit!

Proletariërs aller landen verenig je en vecht je vrij. Met je grote regimenten breek je elke heerschappij!

Voorwaarts en niet vergeten, Maar de vraag heel concreet gesteld: Bij honger en bij eten: ALLE STRATEN ONZE STRATEN. HEEL DE AARD ONZE AARD!

Tekst Bertholt Brecht, 1931. Muziek Hans Eisler. Gecomponeerd ten behoeve van de proletarische speelfilm ‘Kuhle Wampe’. Nederlandse tekst Piet Bossers, 1974. Uitvoering: NCPN zangtrio ‘Hard en Vals’ ter gelegenheid van 1 mei.

‘MODERN TIMES’ BY CHARLIE CHAPLIN

MENEER DE PRESIDENT

Mijnheer de president, welterusten.
Slaap maar lekker in je mooie witte huis.
Denk maar niet te veel aan al die verre kusten
waar uw jongens zitten, eenzaam, ver van thuis.
Denk vooral niet aan die zesenveertig doden,
die vergissing laatst met dat bombardement.
En vergeet het vierde van die tien geboden
die u als goed christen zeker kent.

Denk maar niet aan al die jonge frontsoldaten
eenzaam stervend in de verre tropennacht.
Laat die weke pacifistenkliek maar praten,
mijnheer de president, slaap zacht.

Droom maar van de overwinning en de zege,
droom maar van uw mooie vredesideaal
dat nog nooit door bloedig moorden is verkregen,
droom maar dat het u wel lukken zal dit maal.
Denk maar niet aan al die mensen die verrekken,
hoeveel vrouwen, hoeveel kinderen zijn vermoord.
Droom maar dat u aan het langste eind zult trekken
en geloof van al die tegenstand geen woord.

Bajonetten met bloedige gevesten
houden ver van hier op uw bevel de wacht
voor de glorie en de eer van het vrije westen.
Mijnheer de president, slaap zacht.

Schrik maar niet te erg wanneer u in uw dromen
al die schuldeloze slachtoffers ziet staan
die daarginds bij het gevecht zijn omgekomen
en u vragen hoe lang dit nog zo moet gaan.
En u zult toch ook zo langzaamaan wel weten
dat er mensen zijn die ziek zijn van geweld,
die het bloed en de ellende niet vergeten
en voor wie nog steeds een mensenleven telt.

Droom maar niet te veel van al die dode mensen,
droom maar fijn van overwinning en van macht.
Denk maar niet aan al die vredeswensen.
Mijnheer de president, slaap zacht.

Tekst: Lennaert Nijgh – Muziek: Boudewijn de Groot